Champagne is een van de meest iconische en gewaardeerde mousserende wijnen ter wereld. De unieke smaak en de sprankelende belletjes maken het een favoriet voor feestelijke gelegenheden. Maar hoe komt deze bijzondere drank tot stand? In dit artikel nemen we je mee op een reis door het proces van champagne maken, van de druif tot de fles.
De oorsprong van champagne
Champagne vindt zijn oorsprong in de Champagne-regio in Frankrijk. Deze regio staat bekend om zijn specifieke terroir, dat de smaak en kwaliteit van de druiven beïnvloedt. Het klimaat, de grondsoort en de topografie spelen allemaal een cruciale rol in de groei van de druiven die worden gebruikt voor de productie van champagne.
De druivenrassen
Er zijn drie hoofdvariëteiten druiven die worden gebruikt voor het maken van champagne:
- Chardonnay: Deze witte druif geeft champagne een elegant en verfijnd karakter. Het staat bekend om zijn frisse zuren en aroma’s van citrus en bloemen.
- Pinot Noir: Deze rode druif voegt structuur en body toe aan de champagne. Het levert aroma’s van bessen en een zekere kracht.
- Pinot Meunier: Ook een rode druif, maar deze variëteit zorgt voor fruitigheid en soepelheid. Het maakt de champagne toegankelijker en minder complex.
De combinatie van deze druivenrassen zorgt voor de complexe smaken en aroma’s die we associëren met champagne. Het is gebruikelijk om een blend te maken van deze druiven om een harmonieuze wijn te creëren.
De oogst
De oogst van de druiven vindt meestal plaats in september. Dit is een cruciale periode, omdat het de kwaliteit van de uiteindelijke champagne beïnvloedt. De druiven worden met de hand geplukt om ervoor te zorgen dat alleen de beste vruchten worden geselecteerd. Tijdens de oogstperiode is het belangrijk om op het juiste moment te oogsten, zodat de druiven de ideale suiker- en zuurwaarden hebben.
De persing
Na de oogst worden de druiven naar de wijnmakerij gebracht, waar ze worden gepest. Het persproces is essentieel, want het beïnvloedt de kwaliteit en de smaak van de wijn. Er zijn twee hoofdmethoden voor het persen van druiven:
- Traditionele persing: Hierbij worden de druiven voorzichtig geperst in een houten of roestvrijstalen pers. Dit zorgt ervoor dat het sap van de druiven zonder teveel druk wordt geëxtraheerd, wat de kwaliteit ten goede komt.
- Mechanische persing: Deze methode maakt gebruik van moderne machines om de druiven te persen. Dit kan efficiënter zijn, maar kan ook leiden tot een lagere kwaliteit als het niet goed wordt gedaan.
Na het persen wordt het sap in vaten of tanks geplaatst om te fermenteren. Dit is het proces waarbij de suikers in het sap worden omgezet in alcohol door de natuurlijke gisten.
De fermentatie
De eerste fermentatie duurt meestal enkele weken. Tijdens deze periode ontwikkelt de wijn zijn basisaroma’s en -smaken. Na de eerste fermentatie wordt de wijn vaak overgeheveld naar andere vaten of tanks om de bezinksel te verwijderen. Dit proces staat bekend als “racking”.
De assemblage
Na de eerste fermentatie is het tijd voor de assemblage. Dit is het moment waarop de wijnmakers verschillende basiswijnen combineren om de gewenste smaak en complexiteit te bereiken. Het is een kunst op zich, en ervaren wijnmakers hebben vaak hun eigen geheime recepten om de perfecte blend te maken.
Naast de verschillende druivenrassen kan de assemblage ook wijnen van verschillende jaargangen bevatten. Dit staat bekend als “non-vintage” champagne. Als een champagne een specifieke jaargang is, wordt dit “vintage” champagne genoemd en bestaat deze uitsluitend uit druiven van dat specifieke jaar.
De tweede fermentatie en de methode champenoise
Een van de belangrijkste stappen in het maken van champagne is de tweede fermentatie, die plaatsvindt in de fles. Dit proces is uniek voor champagne en geeft de wijn zijn kenmerkende bubbels. Hier zijn de stappen die betrokken zijn bij deze fase:
- Dosage: Voor de tweede fermentatie wordt een mengsel van wijn en suiker (de “dosage”) aan de fles toegevoegd. Dit zorgt voor een extra fermentatie in de fles, wat leidt tot de vorming van koolzuurgas.
- Flesafsluiting: De flessen worden afgesloten met een tijdelijke kroonkurk. Dit voorkomt dat de gassen ontsnappen tijdens de fermentatie.
- Rijping: De flessen worden horizontaal opgeslagen in kelders, waar ze minimaal 15 maanden moeten rijpen voor non-vintage champagne en minimaal 3 jaar voor vintage champagne. Tijdens deze periode ontwikkelen de smaken zich verder en ontstaat de fijne mousse.
Remuage en dégorgement
Na de rijpingsperiode is het tijd voor de remuage en dégorgement. Deze stappen zijn cruciaal om de bezinksel te verwijderen die zich tijdens de tweede fermentatie in de hals van de fles heeft opgehoopt.
Remuage
Bij remuage worden de flessen geleidelijk gedraaid en gekanteld. Dit kan handmatig of met behulp van speciale machines gebeuren. Het doel is om de bezinksel naar de hals van de fles te verplaatsen, zodat deze later gemakkelijk kan worden verwijderd.
Dégorgement
Bij dégorgement wordt de hals van de fles bevroren, zodat de bezinksel als een ijsprop uit de fles kan worden verwijderd. Na het verwijderen van de ijsprop wordt de fles bijgevuld met de dosage. Dit bepaalt de uiteindelijke zoetheid van de champagne: brut, demi-sec of doux, afhankelijk van de hoeveelheid suiker die wordt toegevoegd.
De afsluiting en etikettering
Na het dégorgement wordt de fles afgesloten met een kurk en een metalen muselet (de metalen draad die de kurk op zijn plaats houdt). De flessen worden vervolgens gelabeld en verpakt voor verzending.
De verschillende stijlen van champagne
Champagne komt in verschillende stijlen en variëteiten, elk met zijn eigen unieke kenmerken. Hier zijn enkele van de meest voorkomende stijlen:
- Non-Vintage (NV): Deze champagne is een blend van wijnen uit verschillende jaren en is meestal toegankelijk en fris.
- Vintage: Gemaakt van druiven van een enkel jaar, deze champagnes zijn vaak complexer en hebben een langere rijpingstijd.
- Blanc de Blancs: Gemaakt van 100% chardonnay-druiven, deze champagnes zijn elegant en hebben vaak frisse citrustonen.
- Blanc de Noirs: Gemaakt van 100% pinot noir- of pinot meunier-druiven, deze champagnes zijn vaak voller en fruitiger.
- Rosé: Gemaakt door het mengen van witte en rode wijnen of door kort contact met de schillen van rode druiven, rosé champagne heeft een delicate kleur en fruitige smaken.
Elke stijl heeft zijn eigen unieke smaakprofiel en toepassingsmogelijkheden, waardoor champagne een veelzijdige drank is voor verschillende gelegenheden.
Genieten van champagne
Champagne is niet alleen een luxe drank; het is ook een ervaring. Het proeven van champagne kan een feest voor de zintuigen zijn. Hier zijn enkele tips om optimaal te genieten van deze sprankelende wijn:
- Serveertemperatuur: Champagne komt het beste tot zijn recht als het goed gekoeld is. De ideale temperatuur ligt tussen de 6 en 8 graden Celsius.
- Glaskeuze: Gebruik flûte- of tulipglazen om de bubbels beter te laten uitkomen en de aroma’s te concentreren.
- Proefnotities: Neem de tijd om de aroma’s te ruiken voordat je een slok neemt. Let op de verschillende smaken die zich ontwikkelen terwijl je de champagne proeft.
Of je nu een bijzondere gelegenheid viert of gewoon geniet van een ontspannen avond, champagne is altijd een goede keuze. Het verhaal van champagne, van druif tot fles, is een getuigenis van vakmanschap en traditie die al eeuwenlang wordt doorgegeven. Elke slok is een viering van de kunst van het wijnmaken en de rijke geschiedenis van deze iconische drank.
